19 Haziran 2020’de, İsviçre Parlamentosu, 2021’in başlarında yürürlüğe girmesi beklenen İsviçre Tahkim Kanununun uzun zamandır beklenen değişikliği onayladı. Bu, İsviçre’nin hem ad hoc hem de kurumsal uluslararası tahkimlere ev sahipliği yapmak için en çekici yerlerden biri olarak konumunu koruyan ve daha da güçlendiren memnuniyet verici bir gelişmedir.
İsviçre’de Uluslararası Tahkim, Uluslararası Özel Hukuk Hakkında Federal Yasaya (yaygın olarak “PILA” olarak bilinir) 12. Bölümüne, daha spesifik olarak ise 176-194. Maddelere tabidir. İsviçre Tahkim Kanununun mevcut versiyonu, 30 yılı aşkın bir süre önce, 1989 yılında yürürlüğe girmişti ve bu zamandan beri büyük değişikliklere konu olmamıştı. Bunun nedeni basit: İsviçre Tahkim Hukuku önemli bir başarı sergilemişti. Tarafların özerkliğine saygı ve vurgu ile dünya çapında modern tahkim yasalarının “öncülerinden” biri olan İsviçre Tahkim Hukuku, İsviçre’nin uluslararası anlaşmazlıklarda tahkim için oldukça cazip bir mekân olarak yer edinmesine yardımcı oldu.
İsviçre Tahkim Hukukunun Reformu
PILA’nın 12. Bölümünün reform girişimi 2017’de İsviçre Hükümeti’nden geldi. İsviçre Hükümeti 11 Ocak 2017’de önerilen değişiklikleri içeren bir yasa tasarısı yayınladı. Reformun amacı, İsviçre Tahkim Hukukunu modernize etmek ve onu İsviçre Federal Yüksek Mahkemesinin yerleşik içtihatlarına ve uluslararası tahkimdeki en son gelişmelerle uyumlu hale getirmekti. Tasarının yayınlanmasının ardından, farklı tahkim kurumları, hukuk dernekleri ve hukuk fakülteleriyle birkaç tur kamuoyu istişaresi yapıldı. Ekim 2018’de güncellenmiş bir yasa taslağı yayınlandı. Tasarı, Mart 2020’de İsviçre Parlamentosu tarafından değerlendirildi ve 19 Haziran 2020’de İsviçre Parlamentosu tarafından onaylandı. Değişikliklerin 2021’in başlarında yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Uygulama Kapsamı: Uluslararası Tahkim
PILA’nın 12. Bölümü uluslararası tahkim ile ilgilidir. Madde 176 (1) uyarınca, bir tahkim anlaşmasının taraflarından birinin imza anında İsviçre dışında ikametgâhı varsa, tahkim uluslararası kabul edilir. Mevcut İsviçre Tahkim Yasasında, taraflardan birinin ikametgâhını belirleyen zamanı belirlemede bakılanın tahkim anlaşmasının imzalanması anı mı yoksa tahkimin başlatılması anı mı olduğu konusunda bazı belirsizlikler vardı. Bu karışıklık, İsviçre Federal Mahkemesi’nin bir içtihadından kaynaklanıyordu. Bu konu şimdi açıklığa kavuşturuldu ve revize edilen PILA’nın 176. Maddesi, bir tarafın ikametgâhını belirlemedeki belirleyici anın tahkim anlaşmasının sonuçlanma anı olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Yerel tahkim ise İsviçre Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na tabidir. Bununla birlikte, ilginç bir özellik, Madde 176 (2) uyarınca, tarafların, İsviçre Uluslararası Tahkiminden vazgeçmeye karar verebilmeleri ve bunun yerine yerel tahkimi seçebilmeleri, böylece Bölüm 12’nin uygulama dışı tutabilmeleridir. Bunun yanında ulusal tahkimdeki taraflar, uluslararası tahkim için geçerli olan Bölüm 12’yi seçebilirler ve böylece bunu uygulatabilirler ancak bunun tahkim anlaşmasının imzalanması sırasında açıkça belirtilmiş olması gerekir.
İsviçre Tahkim Hukukuna Göre Hakemlerin Atanması ve Değiştirilmesi Prosedürü
İsviçre Tahkim Yasasının diğer revizyonları ve sadeleştirmeleri, hakemlerin atanması ve değiştirilmesine ilişkin prosedürle ilgilidir. PILA Madde 179 (1) uyarınca hakemler, tahkim anlaşmasında belirtilen prosedürlere göre atanır ve değiştirilir. Ancak, tarafların atama prosedürünü belirtmedikleri durumlarda, İsviçre Eyalet mahkemeleri hakemleri atama yetkisine sahiptir. Son güncellemeler, uygulamada bazı sorunlar ortaya çıkaran bir soruyu açıklığa kavuşturuyor: Taraflar tahkim yerini açıkça belirlememişse veya sadece “İsviçre’de tahkim” şeklinde belirtmişse, Konunun ilk ortaya çıktığı İsviçre mahkemesi tahkim heyetini atama yetkisine sahiptir. Revize edilmiş yasa tasarısı, tarafların bir hakem tayin edemediği çok taraflı tahkim durumunda, atamanın İsviçre Devlet mahkemesi tarafından da yapılabileceğini açıklığa kavuşturuyor. Ayrıca, ad hoc tahkimlerde geciktirme taktiklerini en aza indirmeye yönelik hükümler içerir.
Tahkim Anlaşması için Yeni Yazılı Şekil Şartları
PILA’nın 178. Maddesi uyarınca, tahkim anlaşmaları yazılı olarak telgraf, teleks, faks veya bir metinle kanıtlanmasına izin veren başka herhangi bir iletişim yolu ile yapılırsa geçerli sayılır. Yeni yasa tasarısındaki gözden geçirilmiş metin diğer modern iletişim biçimlerinin de bir tahkim anlaşmasının varlığını kanıtlamak için kullanılabileceğini açıklığa kavuşturan ifadeler ortaya koymakta. Tahkim anlaşmasının şekline ilişkin bir başka değişiklik de, yeni yasa tasarısının, tröstler, senetler, vasiyetnameler veya dernekler ve tüzükler gibi tek taraflı hukuki araçlarda tahkim anlaşmalarının yapılması olanağını getirmesidir.
Tahkim Kararlarına Karşı İtirazlar
Tahkim kararlarına karşı itirazlar doğrudan İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi tarafından karara bağlanır. Yabancı Tahkim Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin New York Sözleşmesinde belirtilen gerekçelerle uyumlu olan PILA’nın 190. Maddesinde belirtildiği gibi çok sınırlı gerekçelerle bir karar iptal edilebilir.
Yeni tasarı, ihtilaflı miktara bakılmaksızın bir karara itiraz edilebileceğini açıkça düzenliyor. Ayrıca, revize edilmiş yasa, iptal talep etme hakkının yanı sıra, çok sınırlı bazı durumlarda, bir tarafın yargılamanın yeniden başlatılmasını talep etme hakkını da içeren, tarafların yararlanabileceği hukuk yollarını düzenlemektedir.
Yeni yürürlüğe giren Madde 190 (a)‘da belirtildiği üzere, aşağıdaki sınırlı durumlardan birinde tahsis, gözden geçirme başvurusuna izin verilir:
- Tahkim yargılaması sonuçlandıktan sonra ilgili veya maddi etkenler veya kanıtlar keşfedilmişse;
- Cezai soruşturma, kararın hukuka aykırı olarak kusurlu olduğunu gösterirse;
- Tahkim yargılaması sonuçlandıktan sonra bir hakemin bağımsızlığı ve/veya tarafsızlığı konusunda şüphe uyandıran durumlar keşfedilirse.
Madde 191 uyarınca, bir yabancı taraf tashih başvurusunda bulunma hakkından feragat edebilir, ancak bir kararın cezayı gerektiren bir suç ile etkilendiği gerekçesiyle herhangi bir feragat mümkün değildir.
İsviçre Mahkemelerine İngilizce Başvurular
İngilizcenin uluslararası ticaretin ortak dili olması nedeniyle bir başka ilginç gelişme de, yeni yasa tasarısının tahkim kararlarının kaldırılması için başvuruların artık İngilizce olarak İsviçre Federal Mahkemesine sunulabileceğini öngörmesidir. Daha önce, İsviçre Federal Mahkemesine yapılan tüm başvurular, resmi dillerden biri olan Almanca, Fransızca, İtalyanca veya Romanşça (esas olarak İsviçre’nin Grisons kantonunda konuşulan dil) dillerinde yapılması gerekiyordu.
Bu değişiklik, 30 günlük karar kaldırma başvuru zaman sınırını düşündüğümüzde yabancı taraflar için faydalı olabilecek ve gereksiz çevirilerin maliyetini ve süresini azaltabilecek en tartışmalı değişikliklerden biri olmuştur. Ancak yine de İsviçre Federal Mahkemesinin kararının resmi dillerden birinde verilmesi gerekir. Bu değişikliğin kesin sonuçları uygulamada zamanla görülecektir.